Coyoacán
W czasach prekolumbijskich Coyoacan był wioską położoną na brzegu jeziora Texcoco. W okresie, gdy przybyli tu konkwistadorzy, wioskę zamieszkiwało podbite przez Azteków plemię Tepanec. Ludność ta przyjaźnie powitała Hernana Cotresa i Hiszpanów. Konkwistadorzy wykorzystali miejscowość jako swoją bazę do podboju państwa Azteków. Pamiątką tego okresu jest centrum historyczne z kilkoma obiektami ery kolonialnej z pierwszych lat po podboju Meksyku.
Zabytkowe centrum
Centrum Coyoacan jest jedną z najstarszych dzielnic w mieście Meksyk. Nad położonym wokół Plaza Hidalgo i Jardin Centenario historycznym centrum dzielnicy dominuje kościół Św. Jana Baptysty. Budowę rozpoczęto w 1520 roku, ukończono w 1552, jest to jedna z trzech najstarszych świątyń w Meksyku. Plac zamyka Casa Cortes, mimo legendy i stosownych napisów słynny konkwistador nigdy nie mieszkał w tym budynku, który został zbudowany w XVIII wieku i od tego czasu mieszczą się w nim biura administracji rządowej (Casa Municipal). Coyoacan to przede wszystkim ładne i bogate domy, ta wiejska okolica odległa od zgiełku miasta była wybierana na rezydencje bogatszych mieszkańców miasta. To nie są pałace arystokracji czy nowobogackich, ale najczęściej ładne, ciekawe architektonicznie i zadbane budynki z XIX i XX wieku.
W najbliższym sąsiedztwie centrum historycznego, w dzielnicy La Concepcion powstałej także w latach 20. XVI wieku, wyróżnia się dom z charakterystyczną elewacją, ale bez żadnych tablic informacyjnych. Zgodnie z tradycją, Cortés zbudował ten dom dla swojej kochanki i tłumaczki języka Nahuatl (przed konkwistą stanowił „lingua franca” na obszarze Meksyku i główny język Azteków). Informacje i pomoc kobiety były nieocenione dla konkwistadorów w pokonaniu Azteków i podboju Meksyku. Wielu historyków uważa, że w tym budynku Malinche została zamordowana. Malinche, pochodząca z ważnego indiańskiego rodu, po śmierci ojca została przez matkę sprzedana (przed ponownym zamążpójściem), co było praktykowane w Mezoameryce. Jako niewolnica została podarowana wraz z grupą kobiet konkwistadorom przez miejscowego wodza. Ponieważ znała oprócz języka Azteków także język Majów, zaczęła służyć jako tłumaczka Cortesa, na początku z pomocą zakonnika, który przebywał kilka lat w niewoli Majów. Z czasem nauczyła się hiszpańskiego, oddając Coresowi ogromną pomoc w zrozumieniu podbijanego kraju. Nosząca imię Malintzin (przekształcone przez Hiszpanów na Malinche) została ochrzczona, dostała chrześcijańskie imię Marina. Została kochanką Cortesa, urodziła mu córkę, po pewnym czasie poślubiła innego konkwistadora. Hiszpańscy kronikarze podkreślali jej zasługi, wyrażali się o niej z szacunkiem, używając określenia Doña, stosowanego wobec szlachty. Sam Cortes twierdził, że swój sukces zawdzięczał Bogu i Donii Marinie. Dziś dla wielu współczesnych Meksykanów Malinche jest symbolem zdrady.
Centralnym punktem dzielnicy La Concepción, zwanej też La Conchita (Barrio de la Concepción) stanowi mały plac (Plaza de la Conchita) z zabytkowym, uroczym kościołem La Iglesia de la Inmaculada Concepción (Purísima Concepción, Kościół Niepokalanego Poczęcia). Plac jest otoczony bardzo małymi strumieniami, wciąż zasilanymi przez źródło zwane Los Camilos, to stąd prawdopodobnie dostarczano akweduktem wodę pitną azteckiemu Tenochitlanowi. W czasach prekolumbijskich plac był centrum ceremonialnym, kościół został zbudowany na ołtarzu Tolteków, który niedawno odkryto w czasie prac archeologicznych. Po podboju Ameryki kościoły często lokalizowano w miejscach wcześniejszego kultu, aby podkreślić zwycięstwo nowej religii. Dlatego to tu Cortés zbudował kaplicę, według tradycji, w tym kościele odprawiono pierwszą mszę katolicką w Meksyku. Kościół jest ozdobiony w stylu barokowym, zachowało się też wnętrze z XVI i XVII wieku. Niestety, kościół jest zamknięty z powodu prac renowacyjnych.
Ozdobą Jardin Centerario, parku znajdującego się przy kościele Sw. Jana Baptysty są XVI wieczne łuki bramy (Los Arcos de Coyoacan). Po zbudowaniu kościoła teren został ogrodzony, tworząć duże wewnętrzne atrium. Brama została udekorowana przez miejscowych artystów, piękne detale płaskorzeźb można dziś podziwiać przy wejściu do parku.
Na terenie Coyoacan znajduje się kilka miejsc, w których prowadzone są wykopaliska archeologiczne. Jedne z najstarszych śladów osadnictwa to pozostałości małej wioski założonej przez ludność pochodzącą z Teotihuacan, funkcjonującej w latach 225 – 550. W tym miejscu zachowały się również świadectwa zamieszkiwania w okresie późniejszym (650-1521), z czasów Tolteków i Azteków. Niewiele więcej ponad wymienione zabytki zachowało się z XVI wiecznej zabudowy kolonialnej. Dzisiejsze centrum dzielnicy to później postawione budynki, które na szczęście zdążyły się zestarzeć i tworzą niepowtarzalny klimat Coyoacan.
Informacje praktyczne
Gmina Coyoacan została włączona administracyjnie do miasta Meksyk w 1857 roku, formalnie dzielnicę utworzono dopiero w roku 1923. Tę odrębność widać na każdym kroku, spacerując po uliczkach Coyoacan mamy wrażenie przebywania w innym mieście, zdala od zgiełku Meksyku. Dzielnica jest położona około 10 km od Zocalo, więc najwygodniej mimo wszystko jest dojechać taksówką, zwłaszcza, że rejon ten osługują taksówki miejskie. Zwiedzanie warto zaplanować jako nieśpieszny spacer po dzielnicy, jest tu spokojnie i bezpiecznie. Właśnie ten klimat i ciekawa podmiejska architektura są największymi zaletami dzielnicy. Największą atrakcją jest oblegany dom i muzeum Fridy Kahlo, informacje znajdziemy na stronie www.museofridakahlo.org.mx Muzeum jest nieczynne w poniedziałki.
Poza centrum Coyoacan.
Odchodzące od centrum Coyoacan ulice pełne są ładnych i ciekawych architektonicznie domów. Okolicę wybierali jako miejsce dożycia bogatsi mieszkańcy Meksyku, dzielnica zachowała jednak swój podmiejski charakter. Domy wyróżniają się ciekawą, oryginalną architekturą, wyszukanymi dodatkami i detalami, nie wielkością i okazałością. Coyoacan w rankingach jakości życia zajmuje jedno z najwyższych miejsc w Meksyku z poziomem porównywalnym z wysoko rozwiniętymi krajami. Spacer po cichych uliczkach i podziwianie oryginalnych domów jest dużą przyjemnością.
Wejście do muzeum Fridy Kahlo. Ta słynna hacjenda, zwana także La Casa Azul, to dom rodzinny Fridy. Charakterystyczny budynek w stylu kolonialnym, pomalowany na żywy błękit, to miejsce, w którym słynna meksykańska artystka urodziła się w 1907 roku. W 1937 Frida, zagorzała komunistka, przyjęła w Casa Azul Lwa Trockiego i jego żonę. Dom został wtedy przebudowany dla zapewnienia im bezpieczeństwa. Ponieważ Frida wdała się z Trockim w romans (który wkrótce wydał się), słynny komunista wyprowadził się i wynajął pobliski dom w Coyoacan. W 1940 roku został w tym miejscu zamordowany przez agenta NKWD. Dzisiejszy kształt dom Fridy Kahlo uzyskał po kolejnych remontach przeprowadzonych przez Fridę Kahlo i jej męża Diego Riverę. Para artystów dostosowała budynek do swoich potrzeb, dobudowano nowe pracownie a powierzchnia willi wzrosła do 800 m2. Frida Kahlo zmarła 13 lipca 1954, urna z jej prochami spoczęła w Casa Azul. Po śmierci żony Diego Rivera przekazał budynek państwu pod warunkiem urządzenia w nim muzeum.
W pobliżu Muzeum Fridy Kahlo znajduje się dom, w którym w czasie pobytu na emigracji w Meksyku mieszkał Lew Trocki, jeden z przywódców Rewolucji Październikowej. Po śmierci Lenina Trocki popadł w konflikt ze Stalinem, pozbawiony wpływów i deportowany z ZSRR w 1929 zamieszkał na koniec w Meksyku w willi w Coyoacan. Stąd dalej toczył swą walkę ze Stalinem, stając się jego najzacieklejszym przeciwnikiem. Co najmniej trzykrotnie sowieckie służby bezpieczeństwa usiłowały pozbawić go życia, agenci wymordowali niemal całą jego rodzinę. Na życie Trockiego było kilka zamachów, w jednym z nich w kwietniu 1940 jego dom w Coyoacan został ostrzelany z broni maszynowej. Los Trockiego dopełnił się 20 sierpnia 1940, kiedy w tej właśnie willi został zamordowany przez agenta NKWD Ramona Mercadera. Rozegrała się wówczas scena jak z filmu, Mercader uderzył z zaskoczenia Trockiego, pracującego akurat przy biurku nad biografią Stalina, czekanem w tył głowy. Zamachowca aresztowano. Trocki, ciężko ranny w głowę, zmarł w szpitalu 26 godzin po zamachu.
